Trouw aan het verleden, kritisch in het heden

Tachtig jaar na de fusillade van 23 Trouw-medewerkers door de SS, stonden we als redactie stil bij hun moed en offer. In de huidige turbulente tijden, met oorlogen dichtbij en politieke onrust, worden wij als krant opnieuw met moeilijke keuzes geconfronteerd. Hoe reageren we op een regering die met de PVV samenwerkt, en hoe vinden we balans tussen waakzaamheid en nieuwsgierigheid in tijden van polarisatie? De nieuwe hoofdredactie van Trouw legt uit.

Hoofdredacteuren Karel Smouter en Wendelmoet Boersema tijdens de bijeenkomst in kamp Vught.

et meest indringende moment van 2024 was voor onze redactie zonder twijfel de herdenking van de groep mannen die vaak als ‘de 23 van Trouw’ worden aangeduid.

Tachtig jaar nadat 23 medewerkers van de illegale Trouw door een SS-vuurpeloton werden neergeschoten, waren we met 23 redacteuren van nu bij het monument nabij Kamp Vught. Met het noemen van deze 23 namen en een brief van de hoofdredactie stonden we stil bij de ruim 200 makers en verspreiders van Trouw die in de oorlogsjaren om het leven zijn gekomen als gevolg van hun inzet voor onze krant en de verzetsgroep die deze krant uitgaf.

Dit deel van het verleden van Trouw voelt de laatste jaren ineens weer actueel. Met twee oorlogen aan de randen van Europa en een regering die het beginsel van de democratische rechtsstaat op de proef stelt, zijn de tijden opnieuw bijzonder bewogen.

Begrijp ons overigens vooral niet verkeerd: de dilemma’s van onze redactie nu zijn onvergelijkbaar met die van de Trouw-redactie in 1944. Onze oprichters moesten vergaderen over de vraag of ze door zouden gaan met publiceren of zouden stoppen, in de hoop dat de Duitsers de levens van hun medewerkers dan zouden sparen. In 2025 brengen we daarover de verhalende podcast Het Ultimatum naar buiten. Daar is nu geen sprake van.

Lees ‘Een hedendaagse strijd om geestelijke vrijheid’

Verzet

Maar toch: de tijden van nu stellen ons als ‘krant van het verzet’ wel degelijk voor ingewikkelde vragen. Hoe verhouden we ons als krant bijvoorbeeld tot het nieuwe kabinet dat met hulp van de PVV tot stand kwam? Moeten we – zoals sommige lezers van ons vroegen – ons uitspreken en in verzet komen? Andere lezers vonden ons al bij de aftrap juist veel te kritisch, ja zelfs cynisch, over dit kabinet. Die riepen ons op dit nieuwe kabinet eerst eens gewoon de kans te geven en vervolgens op hun daden af te rekenen.

Allebei de groepen lezers hebben een beetje gelijk. Een kabinet met als grootste fractie een partij die van het uitsluiten van bevolkingsgroepen haar bestaansreden gemaakt heeft, dat kán geen business as usual zijn. Voor een krant als de onze betekent dit dat we extra op onze hoede zijn. Komt het lot van minderheden in het geding? Hoe blijft wat dierbaar, maar kwetsbaar is – van natuurgebieden tot, bijvoorbeeld, klassieke muziek – voldoende beschermd? Blijft de rechtsstaat wel intact?

Allebei de groepen lezers hebben een beetje gelijk

We gaven onze lezers de kans hun zorgen om te zetten in woorden. Een kleine duizend van onze lezers gaf gehoor aan de oproep van cabaretier Freek de Jonge om een gedicht voor PVV-kamervoorzitter Martin Bosma te schrijven. Het werd een creatieve vorm van verzet, die als uitlaatklep voor vele lezers fungeerde.

Maar ook de andere lezersgroep heeft een punt. Want achter de gekozenen in politiek Den Haag staan ook miljoenen kiezers. Het is belangrijk die niet op één hoop te gooien en bij voorbaat als ‘verdacht’ weg te zetten. Welk signaal wilden zij met hun stem afgeven? En: zijn ze tevreden met hoe hun stem naar beleid wordt vertaald?

We begonnen in 2025 daarom ook een klein panel van PVV-stemmers, die we bij tijd en wijle kunnen interviewen.

Waakzaamheid én nieuwsgierigheid, het zijn twee journalistieke deugden die we allebei keihard nodig hebben. Ook in 2025.

Karel Smouter en Wendelmoet Boersema

Hoofdredacteuren Trouw

Zingeving

Loket voor het leven

rouw heeft een verleden als uitgesproken protestants-christelijke krant. Al tientallen jaren geleden besloot de krant een andere afslag te nemen. We koesteren onze wortels nog altijd, maar zijn niet langer ‘van en voor christenen’. Met een speciale Religie & Filosofie-redactie zorgde Trouw er ook de afgelopen decennia voor dat levensbeschouwelijke thema’s speciale aandacht kregen. Deze redactie floreert nog steeds. Tegelijk zagen we dat deze thema’s in de praktijk vaak wat academisch en abstract blijven.

In 2024 zijn we erin geslaagd deze thema’s echt tot leven te brengen, door onszelf op de kaart te zetten als de krant van de ‘zingeving’. Met de levensvragen van luisteraars als vertrekpunt maken we nu de podcast ‘Loket voor het leven’, waarin we telkens een levensvraag verkennen. We ontwikkelden met de UvA een online test waarin we lezers in staat stelden zelf te bepalen tot wat voor ‘zingevingstype’ ze behoren. We zagen de wekelijkse vragenrubriek ‘De Zinzoeker’ tot één van de meest geliefde onderdelen van de krant uitgroeien. En we stelden een redacteur zingeving aan, die op zoek gaat naar verhalen over hoe mensen zin geven aan hun bestaan.

Luister naar de podcast

Meezitter

We zijn het afgelopen jaar steeds creatiever geworden in het online bundelen van onze verhalen. Wat we maken hoeft niet alleen in onze papieren en online edities te verschijnen, maar kan bijvoorbeeld in een nieuwsbrief een tweede leven krijgen. Zo publiceren we sinds afgelopen zomer elke week op woensdag om 12 uur ‘De Meezitter’, een nieuwsbrief met telkens vijf verhalen over hoe de wereld wél werkt. Het optimisme dat uit deze verhalen naar voren komt spreekt aan. Intussen ontvangen ruim 9.000 lezers de nieuwsbrief, zowel via mail als LinkedIn. Hij wordt daarnaast vaker geopend dan andere nieuwsbrieven en levert bovendien meer doorkliks op.

Daarmee beantwoorden we tenslotte één van de meest gestelde lezersvragen aan het eind van 2023: geef ons vaker verhalen die hóóp geven, in plaats van neerslachtig maken. Van het resultaat werden we ook zelf vrolijker.